การรักษาแบบหัตถการต่อกระดูกกล้ามเนื้อและเส้นประสาท เช่น การคลายกล้ามเนื้อ, การดัดดึงข้อต่อ, กระตุ้นการไหลเวียน และ การออกกำลังกาย

ขั้นตอนการรักษาแบบหัตถการ (Manual Therapy) ในการทำกายภาพบำบัดเป็นกระบวนการที่นักกายภาพบำบัดใช้มือในการบำบัดรักษา โดยขั้นตอนการรักษามีดังนี้:
1. การประเมินก่อนการรักษา (Pre-treatment Assessment)
- ตรวจสอบอาการปัจจุบัน:
- นักกายภาพบำบัดจะประเมินอาการของผู้ป่วย เช่น ความเจ็บปวด ความยืดหยุ่น และการเคลื่อนไหว
- กำหนดจุดการรักษา:
- ตรวจหาจุดที่มีปัญหา เช่น กล้ามเนื้อที่ตึง ข้อต่อที่ติดขัด หรือจุดที่มีอาการปวด
2. การเตรียมตัวก่อนการรักษา (Preparation)
- การจัดท่าทางผู้ป่วย:
- จัดผู้ป่วยให้อยู่ในท่าที่เหมาะสมและสบายเพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพ
- การให้คำแนะนำ:
- แนะนำผู้ป่วยเกี่ยวกับขั้นตอนการรักษาและสิ่งที่ควรคาดหวัง เช่น ความรู้สึกที่อาจเกิดขึ้นระหว่างการรักษา
3. การทำหัตถการ (Manual Therapy Techniques)
- การนวดเนื้อเยื่ออ่อน (Soft Tissue Mobilization):
- นักกายภาพบำบัดจะนวดหรือคลึงกล้ามเนื้อ เอ็น และพังผืดที่มีปัญหา เพื่อคลายความตึงเครียดและเพิ่มการไหลเวียนเลือด
- การยืดกล้ามเนื้อ (Stretching):
- ทำการยืดกล้ามเนื้อหรือเนื้อเยื่อต่าง ๆ เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นและลดอาการตึงเครียด
- การเคลื่อนไหวข้อต่อ (Joint Mobilization):
- เคลื่อนไหวข้อต่อในช่วงที่ปลอดภัยและมีการควบคุม เพื่อฟื้นฟูการเคลื่อนไหวและลดการติดขัด
- การเคลื่อนย้ายข้อต่อแบบกระทันหัน (Joint Manipulation):
- เคลื่อนย้ายข้อต่ออย่างรวดเร็วและควบคุมเพื่อแก้ไขข้อต่อที่ติดหรือเคลื่อนไหวผิดปกติ
- การกดจุด (Trigger Point Therapy):
- กดจุดที่มีความตึงเครียดหรืออักเสบ เพื่อคลายความตึงและลดอาการปวด
4. การตรวจสอบหลังการรักษา (Post-treatment Assessment)
- ประเมินผลการรักษา:
- ตรวจสอบว่าการรักษามีผลต่ออาการของผู้ป่วยอย่างไร เช่น อาการปวดลดลงหรือการเคลื่อนไหวดีขึ้นหรือไม่
- ให้คำแนะนำในการดูแลตัวเอง:
- แนะนำวิธีการดูแลตัวเองที่บ้าน เช่น การยืดกล้ามเนื้อ การประคบร้อนหรือเย็น การออกกำลังกายเพิ่มเติม
5. การติดตามผล (Follow-up)
- กำหนดการนัดหมายครั้งถัดไป:
- นัดหมายการรักษาครั้งต่อไปเพื่อประเมินผลและปรับแผนการรักษาตามความจำเป็น
- บันทึกผลการรักษา:
- บันทึกข้อมูลการรักษาและผลที่ได้เพื่อใช้ในการติดตามผลในครั้งต่อไป
6. การประเมินระยะยาว (Long-term Evaluation)
- การประเมินความก้าวหน้า:
- ประเมินการพัฒนาในระยะยาว เช่น ความสามารถในการกลับมาทำกิจวัตรประจำวันหรือกิจกรรมที่เคยทำไม่ได้
- ปรับแผนการรักษา:
- ปรับแผนการรักษาตามความจำเป็นหรือยุติการรักษาเมื่อผู้ป่วยฟื้นตัวเต็มที่
การทำหัตถการในการกายภาพบำบัดเป็นการรักษาที่ต้องใช้ทักษะ ความรู้ และความเข้าใจในระบบกล้ามเนื้อและกระดูกของร่างกาย เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพและปลอดภัยมากที่สุด