อาการปวดหลังร้าวลงขาเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะในกลุ่มวัยทำงานและผู้สูงอายุ ซึ่งอาการนี้มักเกิดจากการกดทับเส้นประสาท หรือกล้ามเนื้อและข้อต่อบริเวณหลังส่วนล่างมีความผิดปกติ กายภาพบำบัดเป็นหนึ่งในวิธีรักษาที่ได้รับการยอมรับว่าสามารถช่วยบรรเทาอาการได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อาการที่พบบ่อย
อาการปวดหลังร้าวลงขาสามารถแสดงออกได้หลากหลายขึ้นอยู่กับสาเหตุของโรค แต่มักมีลักษณะเด่นที่สังเกตได้ดังนี้
- ปวดหลังส่วนล่าง – มักเป็นอาการเริ่มต้น อาจเป็นแบบปวดตื้อๆ หรือปวดแปลบเฉียบพลัน
- ปวดร้าวลงขา – มักเกิดที่ขาข้างใดข้างหนึ่ง โดยเฉพาะบริเวณสะโพก ต้นขา หลังเข่า และอาจถึงปลายเท้า
- ชาหรือเสียวซ่า – อาจรู้สึกเหมือนมีเข็มทิ่ม หรือชาตามแนวขา โดยเฉพาะบริเวณน่องหรือฝ่าเท้า
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง – หากอาการรุนแรงอาจส่งผลให้ขาอ่อนแรง ยกเท้าไม่ขึ้น หรือเดินลำบาก
- ปวดมากขึ้นเมื่อทำกิจกรรมบางอย่าง – เช่น การนั่งนาน การยืนเป็นเวลานาน การก้มตัว หรือการยกของหนัก
- อาการดีขึ้นเมื่อเปลี่ยนท่าทาง – เช่น การนอนราบ หรือการเดินช้าๆ อาจช่วยบรรเทาอาการได้
สาเหตุของอาการปวดหลังร้าวลงขา
- หมอนรองกระดูกเคลื่อนหรือเสื่อมสภาพ (Herniated Disc) – หมอนรองกระดูกที่อยู่ระหว่างกระดูกสันหลังเกิดการเคลื่อนหรือเสื่อม ส่งผลให้เกิดแรงกดทับเส้นประสาท ทำให้เกิดอาการปวดร้าวไปตามแนวเส้นประสาท
- โรคกระดูกสันหลังเสื่อม (Degenerative Disc Disease) – เกิดจากอายุที่มากขึ้นหรือพฤติกรรมที่ไม่ถูกต้อง ทำให้กระดูกสันหลังเสื่อมและเกิดอาการปวด
- กล้ามเนื้ออักเสบหรือตึงตัวผิดปกติ (Muscle Strain) – การยกของหนัก หรือท่าทางที่ไม่ถูกต้องอาจทำให้กล้ามเนื้อบริเวณหลังส่วนล่างตึงตัวและเกิดอาการปวดร้าวลงขา
- โพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ (Spinal Stenosis) – ทำให้เกิดแรงกดทับเส้นประสาท ส่งผลให้มีอาการปวดและอ่อนแรงในขา
กายภาพบำบัดกับการรักษาอาการปวดหลังร้าวลงขา
กายภาพบำบัดเป็นแนวทางที่ช่วยลดอาการปวดและฟื้นฟูการทำงานของกล้ามเนื้อและกระดูกสันหลัง โดยวิธีที่ใช้กันทั่วไป ได้แก่
1. การออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ
- การออกกำลังกายที่เน้นบริหารกล้ามเนื้อแกนกลางลำตัว (Core Strengthening) เช่น ท่าแพลงก์ (Plank), ท่าสะพาน (Bridge Exercise)
- การออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความยืดหยุ่น เช่น โยคะ หรือพิลาทิส
2. การยืดกล้ามเนื้อ (Stretching Exercises)
- ท่ายืดกล้ามเนื้อหลังและสะโพก เช่น ท่ายืดแฮมสตริง (Hamstring Stretch), ท่ายืดกล้ามเนื้อสะโพก (Piriformis Stretch)
- การยืดกล้ามเนื้ออย่างสม่ำเสมอช่วยลดแรงกดทับของเส้นประสาทและเพิ่มการไหลเวียนของเลือด
3. การทำกายภาพบำบัด
- การนวดบำบัด (Manual Therapy) ช่วยลดอาการตึงของกล้ามเนื้อ
- การใช้คลื่นอัลตราซาวด์ หรือเทคนิคไฟฟ้าบำบัด (TENS) เพื่อกระตุ้นการฟื้นตัวของเส้นประสาท
4. การปรับพฤติกรรมและท่าทางในชีวิตประจำวัน
- หลีกเลี่ยงการนั่งหรือยืนเป็นเวลานาน
- ใช้เก้าอี้ที่รองรับกระดูกสันหลังอย่างเหมาะสม
- ฝึกการยกของหนักให้ถูกต้อง โดยงอเข่าแทนการก้มหลัง
สรุป
อาการปวดหลังร้าวลงขาเป็นปัญหาที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต แต่สามารถบรรเทาได้ด้วยการทำกายภาพบำบัดอย่างเหมาะสม การออกกำลังกาย การยืดกล้ามเนื้อ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเป็นแนวทางสำคัญในการป้องกันและรักษา หากอาการรุนแรงหรือไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
