กล้ามเนื้ออักเสบ (Muscle Strain) เป็นภาวะที่เกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย มักเกิดจากการใช้งานกล้ามเนื้อมากเกินไป ออกแรงผิดท่า หรือได้รับการบาดเจ็บเฉียบพลัน ทำให้เกิดการฉีกขาดเล็กน้อยของเส้นใยกล้ามเนื้อ ส่งผลให้มีอาการปวด บวม ตึง และเคลื่อนไหวได้ลำบาก หากปล่อยไว้นานโดยไม่รักษา อาจทำให้การฟื้นตัวล่าช้าและกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน
สาเหตุของกล้ามเนื้ออักเสบ
กล้ามเนื้ออักเสบสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย เช่น
- การออกกำลังกายหนักเกินไป หรือไม่วอร์มอัพก่อนออกกำลัง
- ยกของหนักในท่าที่ไม่ถูกต้อง
- การใช้งานกล้ามเนื้อซ้ำๆ ติดต่อกันเป็นเวลานาน
- การหกล้ม อุบัติเหตุ หรือการกระแทกโดยตรง
- กล้ามเนื้ออ่อนแรงหรือยืดหยุ่นไม่เพียงพอ
อาการของกล้ามเนื้ออักเสบ
ผู้ที่มีภาวะกล้ามเนื้ออักเสบ มักพบอาการดังนี้
- ปวดเฉพาะจุด โดยเฉพาะเวลาขยับหรือออกแรง
- กล้ามเนื้อตึงแข็ง กดเจ็บ
- อาจมีอาการบวม หรือมีรอยช้ำร่วมด้วย
- เคลื่อนไหวได้จำกัด หรือรู้สึกอ่อนแรงในกล้ามเนื้อส่วนนั้น
- ในบางกรณี หากการฉีกขาดรุนแรง อาจมีเสียง “ป๊อบ” ขณะบาดเจ็บ
การวินิจฉัย
นักกายภาพบำบัดหรือแพทย์จะประเมินจากประวัติการใช้งานกล้ามเนื้อ การตรวจร่างกาย และบางกรณีอาจใช้การตรวจเพิ่มเติม เช่น อัลตราซาวด์ (Ultrasound) หรือ MRI เพื่อดูระดับความรุนแรงของการบาดเจ็บ
การแบ่งระดับความรุนแรงของกล้ามเนื้ออักเสบ
- กล้ามเนื้ออักเสบระดับที่ 1 (Mild Strain)
- เส้นใยกล้ามเนื้อฉีกขาดเพียงเล็กน้อย
- มีอาการปวดตึง แต่ยังสามารถเคลื่อนไหวได้เกือบปกติ
- มักไม่ค่อยบวม หรือบวมน้อยมาก
- ใช้เวลาในการฟื้นตัวประมาณ 1–3 สัปดาห์
- กล้ามเนื้ออักเสบระดับที่ 2 (Moderate Strain)
- มีการฉีกขาดของเส้นใยกล้ามเนื้อมากขึ้น
- อาการปวดชัดเจน เคลื่อนไหวลำบาก
- อาจมีบวมและรอยช้ำร่วมด้วย
- มักใช้เวลาพักฟื้น 4–8 สัปดาห์ และต้องได้รับการกายภาพบำบัดร่วมด้วย
- กล้ามเนื้ออักเสบระดับที่ 3 (Severe Strain)
- กล้ามเนื้อฉีกขาดเกือบทั้งหมด หรือทั้งหมด
- ปวดรุนแรง ไม่สามารถขยับหรือออกแรงได้
- มีอาการบวมมากและอาจเห็นความผิดรูปของกล้ามเนื้อ
- มักต้องรักษาด้วยการผ่าตัดร่วมกับการกายภาพบำบัด ใช้เวลาฟื้นตัวหลายเดือน
แนวทางการรักษาและกายภาพบำบัด
- การพักและประคบ (Rest & Ice)
- พักการใช้งานกล้ามเนื้อส่วนนั้น และประคบเย็นใน 48 ชั่วโมงแรกเพื่อลดอาการปวดและบวม
- การทำกายภาพบำบัด
- อัลตราซาวด์บำบัด (Therapeutic Ultrasound): ช่วยลดการอักเสบและกระตุ้นการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ
- เลเซอร์ (High Power Laser Therapy): ลดปวดและเร่งการหายของกล้ามเนื้อ
- Shockwave Therapy: ใช้ในกรณีอาการเรื้อรัง เพื่อกระตุ้นการฟื้นตัวของกล้ามเนื้อ
- การออกกำลังกายฟื้นฟู (Rehabilitation Exercise): เน้นการยืดเหยียดและเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้ออย่างค่อยเป็นค่อยไป
- เทคนิค Manual Therapy: การนวดกดจุด หรือการยืดกล้ามเนื้อโดยนักกายภาพบำบัด
- การป้องกันการบาดเจ็บซ้ำ
- วอร์มอัพและคูลดาวน์ทุกครั้งก่อนและหลังออกกำลังกาย
- เลือกท่าทางที่ถูกต้องเมื่อต้องยกของหรือใช้งานร่างกาย
- เพิ่มความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้ออย่างสม่ำเสมอ
เมื่อใดควรพบแพทย์หรือนักกายภาพบำบัด
- หากอาการปวดและบวมไม่ดีขึ้นภายใน 2–3 วัน
- มีอาการปวดรุนแรง เคลื่อนไหวไม่ได้
- มีรอยช้ำหรือบวมขนาดใหญ่
- เคยบาดเจ็บซ้ำที่ตำแหน่งเดิมหลายครั้ง
สรุป
กล้ามเนื้ออักเสบ (Muscle Strain) อาจดูเหมือนอาการเล็กน้อย แต่หากละเลยการรักษา อาจพัฒนาไปสู่การบาดเจ็บเรื้อรังและกระทบต่อการใช้ชีวิตได้ การทำกายภาพบำบัดอย่างถูกวิธีจะช่วยลดการอักเสบ ฟื้นฟูกล้ามเนื้อ และป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ
