อาการปวดหรือตึงต้นขาด้านหลัง เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในทั้งผู้ที่ออกกำลังกายและผู้ที่นั่งทำงานเป็นเวลานาน อาการดังกล่าวอาจเกิดจากความตึงตัวของกล้ามเนื้อ (Hamstring) การใช้งานที่มากเกินไป รวมถึงความผิดปกติของเส้นประสาท หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะเรื้อรังและส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต
อาการของการปวดตึงต้นขาด้านหลัง
- รู้สึกตึงหรือเจ็บกล้ามเนื้อด้านหลังต้นขา โดยเฉพาะเวลายืดเหยียดหรือออกแรง
- อาจมีอาการเจ็บร้าวลงน่องหรือสะโพกร่วมด้วย
- อาการตึงเพิ่มขึ้นเมื่อเดิน วิ่ง หรือเมื่อนั่งเป็นเวลานาน
- บางรายอาจมีอาการชา อ่อนแรง หรือเจ็บร้าวลงขา หากมีภาวะเส้นประสาทถูกกดทับร่วมด้วย
สาเหตุที่ทำให้เกิดอาการปวดตึงต้นขาด้านหลัง
1. การใช้งานกล้ามเนื้อมากเกินไป
การวิ่ง กระโดด หรือเล่นกีฬาที่ใช้กล้ามเนื้อ Hamstring ซ้ำๆ อาจก่อให้เกิดการบาดเจ็บหรือฉีกขาดระดับเล็กน้อย
2. การนั่งเป็นเวลานาน
การนั่งทำงานต่อเนื่องหลายชั่วโมง ส่งผลให้กล้ามเนื้อหดเกร็งและตึงตัว
3. ความผิดปกติของเส้นประสาทหรือหมอนรองกระดูก
กรณีที่อาการปวดร้าวลงขา อาจมีสาเหตุมาจากภาวะเส้นประสาทไซอาติกถูกกดทับ หรือหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อม
4. ความไม่สมดุลของกล้ามเนื้อและโครงสร้างร่างกาย
เช่น กล้ามเนื้อสะโพกหรือแกนกลางลำตัวอ่อนแรง ส่งผลให้กล้ามเนื้อด้านหลังต้นขาทำงานหนักเกินไป
แนวทางการรักษาด้วยกายภาพบำบัด
1. การบรรเทาอาการปวดและลดการอักเสบ
- การประคบเย็นในระยะเริ่มแรกหากมีการบาดเจ็บเฉียบพลัน
- ใช้เครื่องมือทางกายภาพบำบัด เช่น Ultrasound, Shockwave, เลเซอร์ลดอักเสบ เพื่อกระตุ้นการฟื้นฟูของกล้ามเนื้อ
2. การยืดเหยียดและฟื้นฟูความยืดหยุ่น
- ท่าบริหารยืด Hamstring เพื่อคลายความตึง
- การยืดเหยียดกล้ามเนื้อสะโพกและหลังส่วนล่าง เพื่อกระจายแรงดึงที่ต้นขา
3. การเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ
- บริหารกล้ามเนื้อสะโพกและแกนกลางลำตัว (Core strengthening)
- ฝึกสมดุลการทำงานของกล้ามเนื้อเพื่อลดภาระที่ต้นขาด้านหลัง
4. การปรับพฤติกรรมและท่าทาง
- หลีกเลี่ยงการนั่งต่อเนื่องเกิน 1 ชั่วโมง ควรเปลี่ยนอิริยาบถหรือลุกขึ้นยืดเหยียด
- เลือกรองเท้าที่เหมาะสมและช่วยรองรับแรงกระแทก
- ปฏิบัติการยืดเหยียดก่อนและหลังออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
ควรพบแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดเมื่อใด
- อาการปวดตึงไม่ทุเลาภายใน 1–2 สัปดาห์ แม้พักหรือยืดเหยียดแล้ว
- มีอาการปวดร้าวลงขา ร่วมกับชาหรืออ่อนแรง
- อาการรุนแรงจนรบกวนการเดิน การนั่ง หรือการทำงานประจำวัน
สรุป
อาการปวดตึงต้นขาด้านหลัง อาจมีสาเหตุได้หลากหลาย ตั้งแต่กล้ามเนื้อตึงจากการใช้งาน ไปจนถึงความผิดปกติของระบบประสาท การเข้ารับการประเมินและรักษาด้วยกายภาพบำบัดช่วยให้ผู้ป่วยสามารถบรรเทาอาการ ฟื้นฟูสมรรถภาพ และลดโอกาสการบาดเจ็บซ้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ
